Chlorpromazine ( Thorazine, Largactil ), chlorprothixene ( Taractan ), methdizaline ( Tacaryl ),
thioridazine
( Melleril ), gibi fenotiazin bileşikleri erişkinlerde tranklizan olarak kullanılmaktadır.
Bu ilaçlar pediatrik yaş grubunda nadir olarak ve genellikle bulantı ve kusma için kullanılır.
Fenotiazinlerin başlıca toksik etkileri MSS, otonom ve ekstrapiramidal sinir sistemi üzerinedir.
Bu ilaçlarla oluşan intoksikasyon tablosu doza bağlı olarak hafiften ağıra kadar değişir.
15-150 mg/kg dozlar akut fetal dozlardır. Bununla birlikte 1 mg/kg'dan daha düşük dozlar bile ağır intoksikasyona
neden olabilir.
Hafif intoksikasyonda sedasyon, ataksi, peltek konuşma gibi MSS belirtileri sıktır. Distonik reaksiyonlar nadirdir.
Otonom sinir sisteminin tutulması konstipasyon, üriner retansiyon, bulanık görme, ısı regülasyonunda düzensizliklere
neden olur. Ortostatik hipotansiyon da gelişebilir.
Orta derecede intoksikasyonda komaya gidiş olabilir, ancak hasta ağrılı uyaranlara genellikle yanıt verir. Kaslarda sertlik,
dişli çark rijiditesi gibi ekstrapiramidal bulgular dikkati çeker. Laringospazm olabilir. Akut üriner retansiyon ve paralitik
ileus gibi otonom sinir sistemi belirtileri ağırdır. Hipotansiyon belirgin olabilir.
Ağır intoksikasyonda hasta sözlü ve ağrılı uyaranlara yanıt veremez. Ekstrapiramidal bulgular hiperaktif refleksler ve pozitif
Babinski yanıtı şeklindedir. Tortikolis, opistotonus gibi distonik reaksiyonlar gelişir. Ateş hafif yükselebilir. Bu durumda
disritmi ve şok gibi otonom sinir sistemi etkileri ile ölüm olabilir. Akut böbrek yetersizliği oluşabilir.
İdrarda FeCl3 testi pozitiftir. 5 kısım %5'lik FeCl3, 45 kısım perklorik asit ve 50 kısım %50'lik
nitrik asitten oluşan test solüsyonuna eşit miktarda idrar ilavesi ile eflatun-şeftali pembesi
renk görülmesi phenothiazin bileşikleri ile zehirlenme tanısında duyarlı bir testtir.
TEDAVİ :
Fenotiazin bileşiği ile zehirlenme şüphesinde kusturma veya lavaj ile mide boşaltılır.
Aktive karbon ve katartik verilir. Bunun dışında tedavi intoksikasyonun ağırlığına bağlıdır.
Hafif intoksikasyonda ilacın kesilmesi yeterlidir.
Semptomlar 24-48 saat sonra kendiliğinden düzelir.
Orta derecede intoksikasyonda distonik reaksiyonlarla ilgili sorunlar güçlük
çıkarabilir.
Eksrapiramidal sinir sistemi bulguları 1-2 mg/kg/doz difenhidraminin İV verilmesi ile kontrol
altına alınabilir. 5-10 dakika sonra aynı doz tekrarlanabilir.
Fenotiazinler yarılanma süresi uzun ve vücuttan atılımları
yavaş olan ilaçlardır. Bu nedenle inisyal tedaviden sonra distonik reaksiyonlar tekrarlanabilir. Difenhidramin tedavisine 24-36
saat devam etmek gerekir. Ağır intoksikasyonda hasta yakından izlenmelidir.
Hipotansiyonda dopamin gibi pressör ajanlar kullanılabilir.
İzlemede ısı düzensizliği gibi otonom bozukluklara dikkat etmeli ve uygun semptomatik tedavi
yapılmalıdır.